عکس: مھراب ازیز، باسک
کتاب "دھوپ میں لوگ" ءِ سرا مھراب ازیزءِ چمشانک
کتاب: دھوپ میں لوگ
نبشتہ کار: غسان کنفانی
اردورجانکار: شاید حمید
چمشانک: مھراب ازیز
لھتیں وھد اِنت منی دل گُش ایت گیشتر میان اُستمانی گدار ءُ آزمانک بُہ وان۔ میان اُستمانی لبزانک ءِ وانگ ءِ وشی ایش انت کہ مارا دگے راجانی زندمان، چاگرد ءُ آھانی زمین ءُ راجدپتر ءِ بابت ءَ سرپدی رس ایت۔ پدا ما آھانی لبزانکی چست ءُ ایرانی بابت ءَ ھم آشنا بہ ایں کہ آ چونیں ساچشت نبشتہ کن انت۔
من باز بَر ءَ جیڑاں کہ مئے لبزانک ءِ تہ ءَ یک مزنیں کمی یےِ ایش انت کہ ما کتابانی سرا گپ نکن ایں۔ کتابانی سرا گپ کنگ ءِ مستریں شری ایش اِنت کہ چاگرد ءِ تہ ءَ کتاب وانگ ءِ رُدوم گیشتر بیت۔ مردم جھد کن انت کہ ما ھم ھمے کتاب ءَ بُہ وانیں۔باریں اے کتاب ءِ تہ ءَ چے ھست ۔چوناھی ءَ برے برے من انچیں کتابے ونتگ کہ آ کتاب ءَ منی دل ءُ مجگ ءِ تہ ءَ جاگہ کتگ گُڑا من وتئی مھروانیں سنگت ''سلام نور'' ءِ کِر ءَ داں دیر ءَ ھما کتاب ءِ سرا گپ جتگ یا بگُش پوتاری کتگ۔ بلے اے ساھت ءَ سلام نور سپرے ءَ در کپتگ ءُ من درانڈیھہ ءَ ایوک ءَ وتئی کوٹی ءِ تہ ءَ کپتگ آں پمشکہ دل ءَ گُشت اے کتاب ءِ سرا دو دانک نبشتہ بکن دانکہ منی بے تاھیری کمتر بہ بیت۔
دو روچ پیسر من اے کتاب ''دھوپ میں لوگ'' دست ءَ کُت ونت۔
اے گدار ءِ نبشتہ کار ''غسان کنفانی'' اِنت۔ غسان کنفانی فلسطین ءِ نامداریں آشوبی جھدکار ءُ نبشتہ کارے بوتگ۔ اے کتاب اُردو ءَ ''شاید حمید'' ءَ رجانک کتگ۔
اے کتاب ''دھوپ میں لوگ'' 151تاکدیم انت بندات ءَ ''غسان کنفانی'' ءِ زند، راجی جھد ءُ لبزانکی کِرد ءِ سرا نبشتہ انت۔ پدا فلسطین ءِ آشوبی جُنز ءِ درگت ءَ ھم ''ایڑورڈ سعید ءَ نبشتہ کتگ۔
چوناھی ءَ گپ کہ فلسطین ءِ بیت گُڑا مئے مجگ الم یک جنگ آماچیں چاگردے ءَ روت چی ءَ کہ فلسطین ءِ جاور چہ ھچ کس ءَ اندیم نہ انت۔
ھمے وڑا ''غسان کنفانی'' 9 اپریل 1936 ءَ جنگ آماچیں فلسطین ءِ دمگ ''عکا'' ءَ ودی بوتگ۔ غسان کنفانی وھدے دوازدہ سال ءِ بوتگ گُڑا جنگ ءُ جدل ءِ سبب ءَ آ چہ وتئی گُلزمین فلسطین ءَ درانڈیھہ بوتگ ءُ آئی ءَ باھوٹی زند گوازینتگ۔ آئی ءَ وتئی بنداتی وانگ فرانسیسی اسکولے ءَ دربُرتگ۔ پمشکہ آ چہ بندات ءَ وتئی ماتی زبان ءِ وانگ ءَ چے زبھر بوتگ بلے رند ءَ آئی ءَ باز جھد کتگ ءُ وتئی ماتی زبان ونتگ ءُ دربُرتگ۔
غسان کنفانی ءَ وتئی وانگ ءِ وھد ءَ نودربر سیاست ءَ بھر زُرتگ ءُ ھمے وڑا وتئی راجی جُنز ءِ بھر بوتگ۔ وھدے آ 1955 ءَ کویت ءَ گوں وتئی کئول ءَ کویت ءَ پہ باھوٹی ءَ روت گُڑا ھود ءَ وانگ جاھے ءَ باھوٹی فلسطینی گونڈواں وانین ایت۔اے گپ راست انت کہ ایردستیں راجاں وتئی ماتی زبان ءَ چے دور دارگ بیت دانکہ آ وتئی راجی پجار ءَ گار بہ کن انت۔ ھمے جاور بلوچستان ءِ تہ ءَ ھم مارا گندگ کاینت کہ بلوچستان ءِ وانگ جاھاں بلوچی زبان وانینگ نہ بیت۔
غسان کنفانی ءَ اھوالکاری ھم کتگ آئی ءَ وتئی راجی جیڑا ءُ فلسطینی راج ءِ سرا زوراکیانی ھلاپ ءَ نبشتہ کتگ۔ بلے 20 سال ءِ اُمر ءَ آ ''شَکر'' ءِ نادُراھی ءِ آماچ بوتگ اے نادُراھی ءِ سبب ءَ آ وھد وھد ءِ سرا تُستگ ءُ وت ءَ سوچن ءِ ھم جتگ۔ اے نادُراھی ءَ ابید آئی ءَ روچ ءُ شپ جھد کتگ نبشتہ کتگ۔
8 جولائی 1972 ءَ غسان کنفانی وتئی دوستیگیں گُھار زتک ءِ بوتن ءِ روچ ءَ آئی ءِ ھمبراھی ءَ گاڈی ءَ سوار بیت روگ ءَ بیت کہ آئی ءِ گاڈی ءِ ایر کتگیں بمب ترکیت ءُ آ گوں وتئی گُھارزتک ءَ شھید بیت۔
غسان کنفانی گُش ایت،
وھدے من دوازدہ سال ءِ بوتگ اوں گُڑا من وتئی چپ ءُ چاگرد ءِ زندگی ءُ ابرم ءِ ماناھانی شوھازگ ءِ جھد کتگ بلے من ءَ چہ وتئی گُلزمین ءَ در کنگ ءُ درانڈیھہ کنگ بوتگ۔ پدا وھدے من وتئی چاگرد ءُ ابرم ءِ ماناھانی شوھازگ ءِ لائک بوتگ اوں گُڑا نکسیں ''شَکر'' ءِ نادُراھی منی زند ءَ اتکگ ءُ ودرا ءَ بوتگ کہ کدی منی زندگ ءَ اچ ماں پچ بہ گپت۔
(دنیائے غسان کنفانی)
اے کتاب یک جنگ آماچیں راجے ءِ آدینک انت کہ ایشی ءِ تہ ءَ گُژنگی ، در پہ دری، بیوسی، ھون ءُ ھونریچی ءِ ھما اکس پیشدارگ بوتگ کہ آ فلسطین ءِ راستیں دروشُم انت۔
چوناھی ءَ اے گدار ءِ کارست باز انت بلے چار انچیں کارست انت کہ سرجمیں کِسہ ھمے چاریں کارستاں جتائیں دروشمے داتگ۔
اے کارست اولی ''ابوقیس'' انت کہ آئی ءِ میتگ جنگ ءَ تباہ بوتگ ءُ دھ سال انت کہ آ یک پناہ زرتگیں میتگے ءَ زند گوازینگ ءَ انت آئی ءِ جن ءُ چُک گُژن ءِ آماچ انت دھ سال انت آئی ءَ بزگی ءُ گُژنگی ءَ زند گرازینتگ۔ گُڑا آئی سنگت ''سعد'' آئی ءِ لوگ ءَ کئیت آئی ءَ زال ءِ دیم ءَ تژن ءُ شگان جنت کہ تو بیکاریں مردمے ءِ اِد ءَ تئی چُک بزگ انت تئی چُک قیس وانگ ءَ نہ انت۔ تو دُزی ءِ کِشک ءَ کویت ءَ برو ءُ کار پہ من وتئی کئول ءِ باندات ءَ وشھال ءُ آسودگ بہ کن۔
دومی کارست مروان انت۔
مروان 16 سالی کسان سالیں ورناے آ ھم یک پناہ زرتگیں میتگے ءَ وتئی کئول ءِ گوں ماں زند گوازینگ ءَ انت۔ ''مروان'' ءَ وانگ ءِ سک شوک انت آ یک ڈاکٹرے جوڑ بوگ لوٹ ایت بلے آئی ءِ مستریں برات کہ کویت ءَ شتگ کار ءَ نوں زر دیم نہ دنت ءُ اے سک تنگدست بنت مروان ءِ وانگ ھراب بیت ءُ آئی ءِ پِت زر ءِ لالچ ءَ یک لنگیں جنکے کہ نام یےِ شفیقہ ءَ انت ھمائی ءِ گوں ماں سور کنت۔ شفیقہ فلسطین ءِ میتگ ''حیفہ'' ءَ ٹوپ گواری ءَ یک پادے ءَ لنگ بیت۔ پمشکہ آئی ءِ گوں ماں کس سور نہ کنت بلے مروان ءِ پِت زر ءِ لالچ ءَ آئی ءِ گوں ماں سور کنت۔
نوں مروان گُش ایت من ھم رواں کویت ءَ وتئی مات، برات ءُ گھارانی واستا کار کن آں زر دیم دیاں۔
سیمی کارست ''اسد'' انت.
اسد ءِ پِت جنگ ءَ جنّگ بوتگ۔اسد ھم کویت ءَ روگ ءُ زر کماھینگ لوٹ ایت ءُ وتئی در پہ دریں زند ءَ وشھال کنگ لوٹ ایت۔ بلے اسد پیسر ءَ ''عبدالعبد'' نامی ڈونگے ءَ رد داتگ کہ ترا دُزی ءِ کشک ءَ کویت ءَ براں من ءَ 20 دینار بدئے بلے عبدالعبد اسد ءِ زراں زور ایت ءُ نیم راہ ءَ گرمیں ریگزار ءَ یل دنت۔ پدا کجام بزگی ءَ آ واتر بیت۔ آ گپ نہ بیت۔بلے پدا اسد ڈونگی ءِ راہ ءَ کویت ءَ روگ ءِ جھد کنت۔
اے گدار ءِ چارُمی کارست ابوالخیزران انت۔
ابوالخیزران فلسطین ءِ آجوئی جھد ءِ سرمچارے بوتگ۔ جنگ ءِ تہ ءَ راکٹ لانچرے ءِ لگگ ءِ سبب ءَ آئی ءِ مردی ءِ سامان دور کئیت ءُ آ چہ جنی ءُ مردی ءَ زبھر بیت۔ نوں ابوالخیزران ''ھاجی رضا'' نامی مزنیں ھست ءُ مندیں مردے ءِ ڈلیور انت آئی ءِ آپ ءِ ٹینکی یےِ گون انت۔
پیسر ءَ ابوقیس ءُ مروان انچیں مردمے ءِ کِرا رونت کہ اشاں ڈونگی ءِ کشک ءَ کویت ءَ سر بہ کنت بلے آ مرد باز زر لوٹ ایت ءُ بھروسہ کنگ ھم نہ بیت کہ اشاں پہ سلامتی ءَ کویت ءَ سر بہ کنت۔ گُڑا مروان ابولخیزران ءِ گوں ماں دُچار کپ ایت۔ ابوالخیزران گُش ایت کہ من ترا دھ دینار گراں ترا کویت ءَ براں۔ بلے تو دگے دو مردم ھم بچار دانکہ ما چار، پنچ کس بہ بئیں۔ ''ھاجی رزا'' شکار ءَ کویت ءَ روت من آئی ءِ واستا ٹینکر ءِ سرا آپ براں گُڑا من شمارا چیروکائی بران گوں۔
دومی روچ ءَ مروان اسد ءَ ھم ابوالخیزران ءِ کِرا کاریت گوں پدا ابوقیس ھم گوں اشاں دچار کپ ایت۔ ھمے وڑا ابوالخیزران اشاں وتئی آپ ءِ ٹینکر ءِ سرا کویت ءَ برگ ءِ جھد کنت بلے موسم سک گرم بیت۔ اگست ءِ ماہ ءَ اے ریگزار پورا چو آس ءَ روک بیت۔ابوالخیزران سیمسر ءِ پانگپاہ ءِ کِرا سر بوگ ءِ وھد ءَ اشاں ٹینکر ءِ ٹانکی ءِ توک ءَ کنت (ٹانکی ءَ آپ مان نہ بیت بلے) دانکہ ھمے سیمسر ءِ پاسدار اشاں مہ گند ایت۔ بلے اے گرم ءَ آپ ءِ ٹانکی ءِ توک ءَ بوگ ءُ زندگ بوگ ءِ گُمان سک کم بیت بلے اولی پانگِس ءَ چے در کپ انت ابوالخیزران زوت زوت وتئی کاگداں دز رند (دسخط) گپت ءُ در کپ ایت۔ ھپت منٹ جنت بلے ھرسے ھما ساہ کندن ءَ سر بنت۔ ساہ اِش رک ایت ءُ بلے دیم ءَ دگے یک پانگس ءِ بیت۔ دومی رند ءَ پانگِس ءِ پانگپاہ (ابوبکر) ابوالخیزران ءَ دیراں دار ایت بازیں پوتاری کنت کہ تو (بصرہ) ءَ روئے جنکاں گوں ھیاشی کن ئے ''ھاجی رزا'' ءَ تئی دُرسیں ھادت مارا ھال داتگ انت۔ ابوبکر اینچو ھم نہ زانت کہ ابوالخیزران ءَ ھما چیز ءِ جند پِر نہ انت کہ آئی ءِ سرا جنکاں گوں وپت ءُ واب بیت ھیاشی بیت۔ ابوالخیزران باز جھد کنت کہ من زوت چہ اے پانگس ءَ در بہ کپ آں چی ءَ کہ آ زانت گرم سک باز انت چو مہ بیت گرم مروان، ابوقیس ءُ اسد ءَ بکُش ایت۔ اے گرم ءَ ٹانکی ءِ توک ءَ اوپار کنگ سک گران انت۔
کُچک رُزواھی ابوالخیزران چہ ابوبکر ءَ وتئی جان ءَ کش ایت کاگداں زور ایت در کپ ایت۔ گاڈی ءَ تُرند تُرند ءَ بارت دانکہ پانگس اندیم بہ بیت ءُ آ سے ھیناں چہ ٹانکی ءَ بہ کش ایت۔ وھدے ابوالخیزران ٹانکی ءِ دپ ءَ پچ کنت داں کس ھچ نہ گُش ایت گرم ءَ ھر سے کُشتگ انت۔
پدا ابوالخیزران لاشاں کویت ءَ بارت کچرہ ءِ ٹرمبے ءِ کِر ءَ دور دنت دانکہ سُھب ءَ کسے بہ گند ایت اِش۔ ھمے ساھت ءَ آئی ءَ ھیال کئیت کہ اشاں ٹانکی پرچا نہ جتگ۔۔۔۔ پرچا نہ ٹپ اتگ دانکہ من سھیگ بوتیناں۔ گُڑا آ سک کوکار کنت کہ شما پرچا ٹانکی نہ ٹپ اِتگ۔آئی ءِ توار اے تھاریں شپ ءَ جکس اِیت۔
اے گدار ءِ وانگ ءِ وھد ءَ من ھمے گُمان کُت کہ بلوچستان انت، جنگ انت، گُژنگی انت، لوگ، گِس ماندارگ بوتگ انت۔ مردم در پہ در انت وتئی میتگ ءُ ھند، لوگ جاگہ یل داتگ انت ءُ باھوٹی زِند گوازینگ ءَ در پہ در انت۔ بازینے وتئی زند ءِ رکینگ ءِ ھاتر ءَ یورپ ءُ ایدگہ مُلکاں دُزی ءِ کشک ءَ روگ ءَ انت بازینے ھمے کِشک ءَ پہ گُژن ءُ تُن، مِریت گار بیت۔ آھانی لاش دست نہ کپ انت۔۔۔۔
غسان کنفانی ءِ گدار فلسطین ءِ جاورانی اکس انت۔ راست گُش انت مردم کہ لبزانک چاگرد ءِ آدینک انت۔ غسان کنفانی ءَ وتئی چاگرد ھمے گدار ءِ تہ ءَ پیش داشتگ۔
اے گدار مردم ءَ انچو گوں وت کنت کہ دمانے ھم دل نہ گُش ایت اے کتاب ءَ یل بکن۔ باید اِنت اے کتاب بلوچی ءَ ھم رجانک بہ بیت۔ دانکہ ھرچ بلوچ اے گدار ءَ بُہ وان ایت۔
٭٭٭
(دلگوش: اے نبشتانک چہ "باسک"ءِ فیس بک تاک ءَ چہ زورگ بوتگ ءُ پہ ریگزارءِ وانوکاں ریگزارءِ تاکاں ہوار کنگ بوہگ ءَ انت ، شونکار)
Post a Comment