فوٹو : ریگزار
بلوچی آزمانک ءِ دنیا ءُ حنیف شریف
عائشہ منیر
بلوچی آزمانک ءِ چُشیں مزنیں عمرے نہ اِنت کہ آئی ءَ اینچو دیمروی اِنت۔ بزاں کسانیں عمرے ءِ تہ ءَ مزنیں پندے بُرّاِتگ ءُُ بازیں کساس ءَ ازمکاراں وتی کِرد پیش کتگ اَنت ءُُ گوں نوکیں بنگپ ءُُ ھیال ءُُ چہر ءُُ چیدگی آزمانکاں وتارا بلوچی لبزانک ءِ تہ ءَ منّارینتگ ءُُ زندگ داشتگ۔
انچو کہ بلوچی ءِ آزمانک ءَ نوکی یا نوکیت (Modernism) ءِ نیمگ ءَ سک باز دیمروی کرتگ ھمے نوکی ءِ تب ءِ نبشتہ کارانی توک ءَ حنیف شریف یک انچیں نامے کہ آ ھچبر شموشگ ءُُ بے ھیال کنگ نہ بیت۔
حنیف بلوچی لبزانک ءِ ھما آزمانکار اِنت کہ آئی ءَ چہر ءُُ شُبین ءَ ابید نوکیں بنگپ ءُُ نوکیں تکنیکاں گوں نوکیں درشانداب ءَ ھم نبشتہ کرتگ آئی ءِ آزمانکاں وتارا گوں نوکیں داب ءَ زندگ کرتگ۔ چریشی ءَ چہ نہ ایوک ءَ حنیف ءَ بلکن بلوچی لبزانک ءَ ھم وتارا سرجمی ءَ نوکی ءِ نیمگ ءَ دیم ءَ بُرتگ چوشکہ آئی ءِ آزمانکانی بابت ءَ تاکانی تاک پُر بہ کنئے کم اِنت بلے من لھتیں تک ءُُ پھناتانی سر ءَ لھتیں تاک سیاہ کنگ لوٹ آں۔
: بلوچی ءُ ڈاکٹر حنیف شریف ءِ بنگپ
بلوچ قوم کرناں چہ واری ءُُ بزگی ءِ دامن ءَ وتی زند ءَ گوازینگ ءَ اِنت پمیشکا چد ءُُ ساری بزاں اوّلی زمانگ ءَ واری، گژنگی ءُُ شُدیکی، مہر ءُُ دوستی ءُُ دِرتہ پُچّی ءُُ دگہ بازیں بنگپانی سر ءَ آزمانک نویسگ بوتگ۔ ھمے رنگ ءَ لھتیں وھد ءَ پد کمو باز بنگپ ءِ توک ءَ دیمروی اتکگ۔ بلے حنیف چوشکہ وت نوکی ءِ منّوک اِنت ءُُ آئی ءِ ھر وھد ءَ گُشگ اِنت کہ
”To Create something new“ بزاں چیز ءَ نوک بکن، پمیشکا آئی ءِ بنگپ نہ ایوک ءَ بلوچ راج ءَ گوں بندوک اَنت، بلکیں سرجمیں دنیا ءِ مارشت ءُُ ھیال آئی ءِ گورا گندگ ءَ کاینت چوشکہ مہر ءُُ دوستی، جتائی، قول ءُُ کرار، بے وسی، بے چاڑی، انسان ءِ اندری جیڑہ، وہم ءُُ وسوس، درد ءُُ گم، بے تاھیری، بے مہری، بے وپائی ءُُ دگہ بازیں۔
حنیف شریف ءِ دگے یک ھاسیتے ایش اِنت کہ آئی ءِ آزمانکانی توک ءَ لھتیں انچیں بنگپ ھست کہ آ دیمروی ھنداں گوں ھچ سیادی نہ کن اَنت۔ چشکہ ”گواتانی دست ءَ کاگدے“۔ آئی ءِ آزمانک گوں نوکیں تب ءَ بندوک اِنت ءُُ حنیف شریف نبشتہ کنگ ءِ وھد ءَ چَٹ آزات اِنت ءُُ ھر وڑیں بنگپ ءَ ابید وتی جند ءِ زاتی وسواس ءُُ تُرس ءُُ بیم ءُُ بے چاڑی ءَ ھم بیان کنت۔ آئی ءِ گورا فلسفہ ءِ وجودیت ھم گندگ ءَ کئیت چوشکہ دیمروی ءِ لیکہ ادب ءِ توک ءَ وتی جند ءِ زات ءُُ آئی ءِ ھستی ءُُ وجود ءِ بابت ءَ نبشتہ کنگ ءِ منّوک نہ اِنت۔ ھمے رنگ ءَ آ آزمانک ءِ توک ءَ ھچ لیکہ ءُُ پگر ءِ منّوک نہ اِنت۔ پمیشکا آئی ءِ گورا ھر وھد ءَ ھر وڑیں بنگپ ءُُ تب ءُُ مئیل کوھنیں بہ بنت یا نوکیں بہ بنت آھاناں زورایت ءُُ بیان کنت۔ کوھن ءَ نوک کنت ءُُ بیان کنت نوکین ءَ نوکتر کنت ءُُ دیم ءَ کارایت۔
اے دور ءِ تہ ءَ مزنیں کساس ءَ آزمانک نویسگ بوھگ ءَ اِنت چوشکہ منیر احمد بادینی، واجہ اے آر داد، ڈاکٹر ناگمان، یونس حسین ءُُ حنیف شریف ءِ گورا بنگپ چہ آ دِگراں جتا اَنت۔ انچش کہ منیر بادینی ءِ کِّر ءَ ھم ڈاکٹر ءِ بنگپانی کمو رنگ گندگ ءَ کئیت بلے گیشتر نفسیاتی رنگ سہر ءَ بیت منیر ءِ بنگپ ھر وھد ءَ انسان ءِ تہی جیڑہ ءُُ وسواس ءُُ بیم ءُُ ترس اِنت ءُُ حنیف ءِ کِرّ ءَ ھم ھمے نفسیاتی بنگپ ھست اِنت بلے دگہ نوکیں آزمانک نویسانی کِرّ ءَ اے وڑیں بنگپ نیست۔
اگاں ما اِے پڑ ءَ حنیف ءِ زبان ءُُ بیان ءِ گپ ءَ بکنیں تہ من ءَ ازراپاؤنڈ ءِ ھما گُشتن گیر کئیت کہ ھمے حوالہ ءَ دیم ءَ آرتگ یئِ۔”ازمکار چے نبشتہ مارا متاثر نہ کنت، چوں نبشتہ کنت مارا متاثر کنت“۔
بلے اے گپ بلوچی آزمانک ءِ بنداتی دور ءِ تہ ءَ مارا جوانیں وڑ ءَ گندگ ءَ کئیت پرچہ کہ آ وھدی آزمانک ءِ کمی ءِ سبب ءَ ایشاں انچو پہ دیم نبشتہ کتگ ءُُ نام بوتگ بلے مروچی انسان ءِ تب ءُُ مئیل ءُُ مارشتانی توک ءَ گیشی اتکگ بلے انگت ءَ بازیں نبشتہ کار کوھنیں رھبند ءَ گوں بندوک اِنت۔ بلے حنیف شریف ءِ آزمانک ءِ باتنی ءُُ ڈنّی دراھیں لوٹانی بابت ءَ سرپد اِنت۔ آ زانت کہ کجام کارست ءِ مارشت چوں بیان کنگ بنت۔ پمیشکا آ مات ءَ را ماتی گپ، چک ءَ را چُکی گپ، جنک ءَ را جنکی گپ ءُُ دوست ءَ را دوستی ءِ گپ دپ ءَ دنت۔ ایشی ءَ چہ ابید آئی ءِ آزمانکانی زبان ءُُ بیان انچو ساپ ءُُ پلگار اِنت کہ آ ھاں وانگ ءَ چہ انچو سما بیت پورا یک اصلی کارستے گپ ءَ اِنت۔ نہ گشے کہ حنیف اِنت۔ ھمے ھساب ءَ وانوک ءَ وتی نیمگ ءَ بارت کہ آ مجبور بہ بیت آئی ءِ آزمانکانی بابت ءَ پگر ءُُ جیڑگ بنا بہ کنت ءُُ نوکیں مانایے ودی بہ کنت۔ چہ اشی ءَ وانوک ءَ نوکیں علم رَس ایت ھمے آئی ءِ آزمانکانی مستریں زیبائی اِنت۔
: ڈاکٹر حنیف شریف ءِ آزمانکانی تکنیک
حنیف شریف ءَ تکنیکی تجربت ھم شَرّیں وڑے ءَ کتگ۔ چشکہ آئی ءِ آزمانکانی دومی کتاب ”تِیراں دَسک“ ءِ توک ءَ آئیءَ تکنیکی تجربت سک باز شَرّیں وڑے ءَ کتگ۔ اے کتاب ءِ توک ءَ حنیف ءَ نمدی تکنیک بزاں لیٹر تکنیک، مونولاگ تکنیک، ڈائری تکنیک، گلگداری تکنیک ءُُ دگہ بازیں تکنیک ھم کارمرز کتگ۔ ما گشت کنیں کہ ”تِیراں دَسک“ آئی ءِ بنداتی آزمانکانی کتاب اِنت۔ گُشگ ءِ مانا اِش اِنت کہ ڈاکٹر ءَ بندات ءَ تکنیکی تجربت بزاں آئی ءَ دراھیں تجربتانی کوشست کتگ ءُُ اے گپ ءِ پدری ھم کتگ کہ اے تجربتانی تہ ءَ آزمانک نبشتہ کت کنت۔ ھمے رنگ ءَ مقبول ناصر ”تِیراں دَسک“ ءِ پیشگال ءِ تہ ءَ نبشتہ کنت کہ ”آئی ءِ ھر پلاٹ،کارست، ندارگ وھد ءُُ جاگہ ءُُ ایدگہ لوٹ ءُُ گزراں ابید ھم آ پہ وتی ساچشت ءَ نوکیں رنگ ءِ وسیلہ یے درگیج ایت“
: حنیف آزمانکانی ندارہ کشی، چہر ءُ شبین
ھمے رنگ ءَ اگاں ما حنیف ءِ آزمانک ءَ پہ ندارہ کشی ءُُ امیجنری (Imaginary) ءَ بہ چاریں داں ھمے سما بیت کہ آ چہ کلیں نبشتہ کاراں گستا اِنت۔ آئی ءِ آزمانکانی توک ءَ چہر ءُُ شبین ءُُ کلائمکس تخیل سک باز مان انت۔ اگاں امیجنری ءُُ ندارگ کشّی چارگ بہ بیت آ گڑا ”غلام ہبر کنگ لوٹیت“ کہ اے آزمانک سرجم ءَ ایشی ءِ ھر کسّہ ءِ توک ءَ امیجینیشن مان اِنت۔ ھر کسّہ وانوک ءَ را پہ جبزگ ءَ مجبور کنت۔
ھمے درگت ءَ نوکتریں آزمانک ءِ سپر ءِ بازیں نام کئیت بلے چریشاں حنیف شریف ھما نام اِنت کہ آئی ءِ گیشتریں آزمانکانی تہ ءَ چہر ءُُ شبینی رنگ گندگ بیت۔
چہ ”گواتانی دست ءَ کاگدے“، ”من ءُُ تو آ“ ءِ اسٹائل ءَ انچو گُمان بیت کہ گُشے کسے چارراھے ءِ سر ءَ گُشتانک ءُُ رپٹگ ءَ اِنت۔ آئی ءَ وتی نزیک گور ءِ ھچ سما نیست یا آئی ءِ شری ءِ ”شہر ءِ سر ءَ بالیں کپودر“ ءِ تمثیلی کسّہ ”آ دُراہ وش بال ات اَنت مزنیں شہر ءِ سر ءَ راہ ءَ ھم بلد انت اے چہ دُرائیناں کستر اَت ءُُ مزنیں شہر ءِ راہ ءَ ھم سرپد نہ اَت پمیشکا آ چہ دراھیں کپودراں گسر بوتگ اَت یک کپ ءُُ تہنا پشت کپتگ“ کسّہ ءِ ابیتکی ءُُ اشارگ ءِ تہ ءَ درشانی آزمانک ءَ بازیں ماناآنی تہ ءَ بہر کنت ءُُ زبان پراھیں آزمان ءِ دلبند ءَ آ دلوارگ اَت آئی ءَ را سک بیم آھگ ءَ اَت آ ھیران اَت چون بہ کنت“ یا اے بہر ءَ بگند ”آئی ءَ وتی ارواح قید کت دل دپ ءَ آورت چم ءِ بنت انت ءُُ پدا شہر ءِ سر ءَ بالیں کپودرانی رم ءِ تہ ءَ ھوار بوھگ ءِ ھاتر ءَ بال یئِ کت آئی ءَ شہر ءَ رسگی اَت رم ءَ ھوار بوھگی اَت مات شوھازگی اَت“ داں جست بہ کنت کہ منی مہر ءُُ تئی چم پرچی یک اَنت۔
٭٭٭٭
Post a Comment