دانشور| محمد بیگ بیگل

بیگ محمد بیگل | فوٹو : ریگزار

 

دانشور

تژن ءُ بچکند

محمد بیگ بیگل

دانشور:- دان اِش وارت یا دان اِش وارت انت-دان کئیا وارت انت، من نزاناں ءُ ھمے ڈؤل ءَ من اے ھم نزاناں کہ دانشور کئےانت- اسل ءَ ھبرایش انت کہ منی جند تنی وھدی لبز دانشور ءِ مانا ءُ بزانت ءَ جوانی ءَ سرپد نہ انت، بلے کول مرداں، من سرپد بباں کہ مباں، ھچ پرک ءُ پیرے نہ بیت- دانشور ھست ءُ ھَمُک راج ءُ ملک ءِ تھا ھست، لھتیں مردم گشنت کہ ادیب ءُ شاعراں چہ ابید، وکیل، داکتر، عالم، ھوالکار، کُل دانشور اَنت، بلے من نزاناں چتور، چیاکہ ایشانی تھا ھم شرّ ءُ گندگ ھست، پمیشکا نزاناں کہ ایشانی تھا کئے دانشور انت ءُ کئے نہ انت بزاں:

*ھما ادیب کہ وتی قلم ءَ بھا کنت ءُ وتی سسا ءُ سما ءِ کریھ دنت؟

*ھما شاعر کہ مدام یک ھیالی گلباگے ءِ شوھاز ءَ سرگردان انت ءُ زند ءِ زپتیاں چہ بے سما انت؟

*ھما وکیل کہ دروگ ءَ راست ءُ راستءَ دروگ ثابت کنگءَ بلدانت؟

*ھما داکتر کہ بزّگءُ واریں مھلوک ءِ پوست ءَ جنت ءُ نیٹ آیاں زند ءِ جنجالاں چہ آزات کنت؟

*ھما عالم کہ علم ءُ زانت ءِ باپار ءَ انچوش کنت گشئے زانا ھرماگ ءُ بانکلینک بھا کنگ ءَ انت؟

*یا ھما ھوالکار کہ ملک ءِ توک ءِ نگیگیں جاورانی گندگ ءَ چمّ ئےِ نزّ انت بلے امریکہ ءِ آزمان گرداں جوانی ءَ گندیت ءُ ھالان اش گوں پھر شنگ کنت؟

برے برے مردم مارا انچو چار انت گشئے زاناں ما آیانی دان دُزّ اتگ ءُ وارتگ انت- پریشی ءَ مردم میاری نہ انت چیاکہ برے برے مئے (وتی منّا) دانشوریں دوست عام مھلوک ءَ گوں اَنچیں زبانےءَ گپ جننت کہ آئی ءِ سرپد بیگ آ بیچارگانی وس ءُ واک ءَ چہ ڈن انت-چوکہ، اگاں ما دوشمبے یا غلام حسین ءِ وڑیں بارکشّ ءُ پوریاگرے ءَ گوں "صنعتی انقلاب" محنت ءِ استحصال، مارکسزم ءُ جدلیات یا سوشلزم ءُ کمیونزم ءِ بابت ءَ گپ بہ جنیں تہ الّم ءَ آئیءِ سرگار بیت، آ لاچار وتی داناں چہ ماچیر دنت-

ھمے ڈول ءَ اگاں کسے گوں عبدک ناھی ءَ پہ اے امیت ءَ ادب ءِ "آفاقیت" ءُ شاعری ءُ زند ءِ سیادی ءِ بابت ءَ گپت بہ جنت کہ آ سرپد بیت، بازمشکل انت-پمے ھاترا اے ثابت بوت کہ دانشوری پہ غلام حسین، دوشمبے یا عبدک ڈؤلیں بزکاراں نہ انت-گڑا ھبر اے پاد کئیت کہ دانشوری آ ھرچی یے ءُ پہ کئے انت-ایشی ءِ پسّہ دیگ پمّن سکّ گران انت، پرچاکہ منءَ متائے ھست ءُ نیکہ چشیں زانتے کہ وتا دانشورے بہ لیکاں یا دانش ءِ جند ءَ پوہ بباں- دانشوری دگہ ٹکے ھم ھست کہ"آ"کافی ھاؤس ،،ءُ کیفے ٹیریانی تھا نشت ءُ نیاد کنت، ءُ دنیا ءِ کُلّیں مسئلہ ءُ جنجالاں کوپے چائے ءِ تھا گوں شکر ءُ لھڑیں آپ ءَ ھوارکنت ءُ تِنگ ایت- اے کافی ھاؤس دانشور Intectua coffee house گشگ بنت اے بزگ اسپیت پوش انت، چوکہ ایشانی سیادی گوں راج ءِ میانجی تک ءَ انت،پمیشکا ایشانی گورا ھستی بہ بیت کہ مہ بیت اے وتی اسپیت پوشی ءُ دانشوری ءَ برجاہ دارگ ءَ کافی ھاؤس ءِ روگ ءَ لاچار انت-

یکروچے مئے لھتیں دوستان شور کت کہ دگہ زھمے اگاں ما جت نہ کنیں کم چہ کم ھمے کافی ھاؤس دانشوری ءِ عیاّشی ءَ وَ بکنیں-مئے ڈؤلیں لنگڑا ءُ پکیرانی واستہ اے شؤر یک مستاگے ءَ کم نہ ات بلے سوال ایش ات کہ مارا کئے وتی کوپگ ءَ بندیت-واجہ مراد آوارانی اچ ما ڈڈتر، ءُ پوشاک ئےِ ھم اچ ما اسپیت ترانت، پمیشکا آئی اے باروتی کوپگ ءَ زُرت ءُ اے پیم دروشیانی یک ٹولی یے مَلّ ملّان ءَ شُت ءُ زیلن کافی ھاؤش ءَ وتی بار ئےِ بوتگ-سارتیں آپ، گرمیں کافی، وشّیں کیک ءُ نامداریں پیسٹس، ءُ پدا کافی ہاؤس ءِ نیم گرم ءُ نیم سارتیں چاگرد،اے کُلیں جاوراں مارا بُرت،نوک رُتکگیں جوہانے ءَ سرکت،مداں مداں ما لگّتیں چینک ءِ چنگ ءَ-چَکُتگ ءُ سُہر کُپاں روکیں میارات کہ گم وت برتگیں بیری چمان انت ظفر ءَ وتی کوپ ءِ تھا شکر ءِ بدل ءَ سید ھاشمی ءِ اے شعر ھوارکت-کش ءَ نشتگیں سید ءَ وتی جند ءِ شعر ءِ وشی ءَ وتی لِلک گٹ چت-آوارانی ءَ وتی سرا انچو چنڈینت کہ دست ءِ کوپ ئےِ چُلک ات-زھیر ءَ منی پیشانی ءِ کرچک انچو روک روک ءَ چارت انت گوشئے زانا چَکُتک ء سُھر کُپانی متلب ءُ مانا ھمود ءَ نوشتہ انت-

سوال ایش ات کہ چَکُتک ءُ سُھر کپ ءِ مانا چی انت، بِیر کہ وت بیرے آ چون برج اِیت-آھر سید ءِ متلب چی انت-نوں ھرکس ءَ ھمے شعر کوپگ ءَ ات ءُ سر وت ات- ظفر دیم پہ شگرب ءُ آوارانی دیم پہ مگرب-زھیر گوادر ءِ دیم زِر ءَ یکّدارانی سیل ءَ ات، ءُ من کراچی ءَ نشتگ ءُ صورت مٹھا بلوچی "لغات" ءَ بے سیت پشکرگ ءَ اتاں-

ءُ شاہ صاحب (بزاں سید ءِ وتی جند)-آ یک پیم ءَ وتی کاٹاریں پونز ءِ چَکّ ءَ ایریں چشمہ ءَ تچک کنان ات-

ھبر شُول گپت-کافی ھلاس بوتنت کوپ ھالی بوتنت، بلے ما انگت ھم سید ءِ شعر ءَ گوں سرچیر اتیں- سید ءِ بُرزیں پگر ءُ جھانکیں شعراں اے گونڈیں کوپ کجا داشت کننت-پمیشکا آسر اے بوت کہ ما تُست ءُ کپتیں، مئے بیتواری ءَ گوں ھوری شاہ صاحب ءَ وتی چشمہ ءِ پچاڑ یلہ دات، پرچاکہ باریگ نوں ھمائیگ ات- چنانچہ آئی ءَ شھکار ات، ءُ یک "عالمانہ" گوشتانکے ءِ دیگ بناکت-"عالمانہ" گپ بہ بنت، ءُ سید.... گڑا بدار کہ تئی کجا درد کنت- پمیشکا گوشتانک شت پہ یادی ءِ ھدا شپ جنان ءُ روچ جنان-نوں کئے بہ بیت کہ شاہ صاحب ءَ بداریت- پمیشکا چہ درستاں پیش ظفرعلی ظفر ءَ سِلاہ بوتک اَنت ءُ پہ آپ دستے ءِ نیمون ءَ جِست- آئی ءِ پاد آیگ ءَ رند آوارانی ءَ پانے گاجیل کت، من سگریٹے روک کت،ءُ احمد زھیر... زھیر ءَ وَ اَنچیں گاسگے جت کہ ما درست گُڑتیں-اے جاور پہ سید ڈؤلیں دانا ءُ شیوارے ءِ سسا ءَ بس ات-آ سرپد بوت کہ ھبر نوں چہ ھلوت ءَ گوستگ پمیشکا واجہ ءَ مارا گوں زھرکنگی چارت ءُ ھاموش بوت،ءُ پدا لگّت وتی کاٹاریں پونز ءِ چک ءَ لگشتگیں چشمہ ءِ درست ءُ برجاہ کنگ ءَ-تاں شریں ساھتے ءَ ما بے ترک توار بوتیں، گشئے یک دگر ءَ گوں ھلوت کنگ ءَ اتیں کہ انگت بوّر ات دان، بکن ات دانشوری-

جاورنگیگ تربوتگ اتنت،بلے ھمے دمان ءَ ھوٹل ءِ چاکر ءَ اتک ءُ ٹیبل ءِ ساہ کنگ ءَ گوں مئے دلگوشی ٹگلینت دگہ یک جْوانیں ھبرے اے بوت کہ مئے کش ءَ یک نیم زاتیں مردمے گوں نیم برہنگیں کاڑے ءَ اتک نشت ھمے شررنگ ءُ وش دروشمیں جنکّ ءِ آیگ ءَ گوں ظفر ءِ گیمُرتگیں دیم چو بھار ءِ پُلّ ءَ پچ پل ات زھیر ءَ گینّے کشّ ات-آوارانی ءَ نیم چمی پما نیمگا چارت-من یک دگہ سگریٹے بُن دات ءُ شاہ صاحب ءَ وتی کاٹاریں پونز ءُ آئی سر ءِ چشمہ ءِ کاروبار گشاد ترکت-

حا ءَ گْوشتگ:

"اگر آں ترگِ شیرازی بدست آرد دلِ مارا

بہ خال ہندوش بخشم سمرقند و بخارا را"

اے گال زھیر ءَ گوں زھیری الھان ءَ درشان کتنت- آوارانی ءَ بد بُرت ءُ دگہ پانے گاجیل ئےِ کت، ءُ وتی زھر ئےِ چو درا کت کہ اڑے:

"بسوچ ات دپتراں کْوھنیں نوکیں کسّوے بیار ات

پدا چو پیشی مرداں لائکیں یک زھم جن ئے بیار ات"

آئی ءَ وازکنان ءَ گْوشت کہ چہ مگرب ءَ اھتگیں اےگرّمار مئے راج ءُ چاگرد ءِ واستہ مرک ءِ جار انت- مارا وتی چاگرد ءُ دودانی دیمپانی ءِ واستہ پدا چاکرءِ ڈؤلیں سرمچار ءُ زھم جن ئے پکار انت-مگرب ءَ چہ سِستگیں اے ھارءُ ھیروپ مئے راج ءآ ربیدگ ءِ بُن ھُنڈالاں گوج انت-ھیپ ءُ سد ھیپ انت مارا کہ جاور چو نگیگ انت، ءُ ما انگت حافظ شیرازی ءِ دُمب داشتگ- نالت پہ چشیں گیرت ءَ! گوں اے واز ءَ بیچارگیں ظفر ءِ پچ پل اتگیں دیم پدا گیمُرت-زھیر ءَ دگہ گینے کشّت-من وتی سگریٹ چہ زھر ءَ لتارت ءُ کُشت،ءُشاہ صاحب ءِ چشمہ چہ آئی ءِ کاٹاریں پونز ءَ لگُشت ءُ جھل تر اتک-

نوں یک دگہ بحثے بنا بوت

"مادی دیمرئی ءِ درگت ءَ راج ءِ "اخلاقی"ءُ"روحانی قدرانی" دیمپانی چتور کنگ بیت،،

بلے ادا ھم ھریکے ءِ کشک جتا ات- یکے ءِ گوشگ ایش ات کہ وھد ءُ زمانہ ءِ گوما اخلاقی ءُ روحانی قدر ھم بدل بنت-دومی اے ھبر ءِ چکّہ زور پردیگ ءَ ات کہ قدر بدل بوت نہ کننت دگہ یکے ءَ درّائینت کہ ماراگوں دگراں کار نیست، بزاں مارا ازیں چہ قصہ کہ گاؤ آمد و خروفت

بلے ھبر گیشگ ءِ بدل ءٌ مانگیشاں بوت- پمیشکا آوارانی ءِ زھیر گیش بیان بوت،ظفر ءِ دیم گیمران بوت،منی سگریٹ کُٹان بوت، ءُ شاہ صاحب ءِ چشمہ جھل بیان بوت-ءُ نیام ءَ مئے ھمساہگ-بزاں ھما شررنگ ءُ وش بالادیں کاڑ پاد اھت ءُ گوں وتی ما پدا بے ترک ءُ توار چو گوتم ءِ بُت ءَ...چیاکہ نوں دان ھلاس بوتنت...دان اِش وارت انت کئیا وارت انت، من نزاناں!بلے آوارانی ءِ زھری ءَ ظفرءِ گیمرتگیں دیم ءَ ،سید ءِ لگشتگیں چشمہ ءَ منی سگریٹانی ھورکیں ڈبی ءَ ءُ زھیر ءِ دراج کیش گڈی آہسرد ءَ من ءَ ھال دات کہ :

دانشوری مئے تب ءَ نہ کپتگ! 

(چہ ماھتاک آساپ اگست 1993ءَ منت ءَ)

٭٭٭